RvS en RvV: geen kosteloze rechtsbijstand voor regularisatieaanvraag 9bis Vw

DVZ 9bis-aanvraag onontvankelijk: geen betaling retributie

Verzoeker diende op 10 november 2022 een regularisatieaanvraag in om humanitaire redenen conform artikel 9bis Verblijfswet (Vw). De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) verklaart zijn aanvraag op 22 mei 2023 onontvankelijk wegens gebrek aan betaling van de retributie. 

Verzoeker tekende tegen deze beslissing beroep aan bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) en argumenteerde dat kosteloze rechtsbijstand op grond van het Gerechtelijk  Wetboek (Ger. W.) wel degelijk kan worden toegekend voor 9bis-aanvragen.    

RvV verwerpt beroep: verblijfsaanvraag is geen rechtspleging

In zijn arrest nr. 289.299 van 7 december 2023 oordeelde de RvV dat overeenkomstig artikel 664 Ger. W. rechtsbijstand kan worden toegekend voor (buitengerechtelijke) rechtsplegingen. 

Een verzoek om toekenning van een verblijfsvoordeel is echter geen rechtspleging’, maar een eenzijdige en vrijwillig ingediende aanvraag bij een administratie overheid. 

De in artikel 1/1, § 1, eerste lid Vw bedoelde retributie zou alleen dienen om de kosten voor de administratieve verwerking van de aanvraag te dekken en zou geen verband houden met de in artikel 664 Ger. W. vermelde kosten.

Bijgevolg kan volgens de RvV geen rechtsbijstand worden toegekend voor de administratieve behandeling van een aanvraag om machtiging tot verblijf, omdat deze niet onder de toepassing valt van de in artikel 664 Ger. W. bedoelde (buitengerechtelijke) rechtsplegingen. 

RvS: aanvraag bij orgaan van actief bestuur is geen rechtspleging 

Verzoeker tekende tegen dit RvV-arrest cassatieberoep aan bij de Raad van State (RvS), die het beroep niet toelaatbaar verklaarde bij arrest nr. 15.757 van 15 februari 2024.

De RvS oordeelde dat uit artikel 1/1 Vw volgt dat een vreemdeling bij een 9bis-aanvraag een retributie moet betalen die de administratieve kosten dekt. Als deze dit niet doet, is de aanvraag niet-ontvankelijkheid.

Artikel 1 Ger. W regelt ‘de organisatie van de hoven en rechtbanken, de bevoegdheid en de rechtspleging’, terwijl artikel 2 Ger. W. deze regels op ‘alle rechtsplegingen’ toepasbaar maakt. 

Volgens de RvS is een aanvraag indienen bij een orgaan van actief bestuur geen rechtspleging in de zin van artikel 2 Ger. W. 

Een retributie betalen bij een verzoek om machtiging tot verblijf bij een administratieve overheid, is volgens de RvS dan ook geen rechtspleging en houdt dus geen verband met de in artikel 664 Ger. W. bedoelde kosten. 

Artikel 668 Ger. W. geeft alleen aan in welke gevallen ook vreemdelingen aanspraak kunnen maken op rechtsbijstand, zoals deze conform artikel 667 Ger. W. wordt verleend aan Belgen.

Als je een regularisatieaanvraag indient op basis van artikel 9bis Vw heb je bijgevolg geen recht op kosteloze rechtsbijstand.

Gewone hoven en rechtbanken: 9bis-aanvraag is rechtspleging, met rechtsbijstand voor retributie 

Deze administratieve rechtspraak gaat in tegen de rechtspraak van de meerderheid van de gewone hoven en rechtbanken die wél rechtsbijstand toekennen voor de te betalen retributie bij een regularisatieaanvraag 9bis Vw.

• Zo oordeelde het Hof van Beroep van Brussel in een arrest van 9 juni 2022 dat de artikelen 664 e.v. Ger. W. expliciet het toepassingsgebied van de rechtsbijstand openstellen voor buitengerechtelijke en administratieve procedures. Een vreemdeling die voldoet aan de andere voorwaarden voor rechtsbijstand, kan dus beroep doen op een vrijstelling voor de retributie voor een aanvraag conform artikel 9bis Vw. 
• Ook het Hof van Beroep van Antwerpen is van oordeel  in zijn arrest van 26 april 2017 dat volgens artikel 665,6° Ger. W. rechtsbijstand kan worden verleend voor alle buitengerechtelijke procedures die zijn opgelegd bij wet of door de rechter. Rechtsbijstand kan volgens artikel 668 d) Ger. W. worden toegekend aan alle vreemdelingen, in de procedures waarin voorzien is bij de Verblijfswet. Aangezien een verblijfsaanvraag conform artikel 9bis Vw een eerste stap is in de procedure tot het verkrijgen van een verblijfsrecht zoals voorzien in de Vw, valt deze dus onder artikel 688 Ger. W. en kan rechtsbijstand worden toegekend voor de retributie bij een aanvraag conform artikel 9bis Vw.