Schengengebied

Verschillende termen verwijzen vaak naar één en hetzelfde begrip: het Schengengebied. Varianten zoals 'Schengen', 'Schengenzone', 'Schengenlanden', 'Schengenlidstaten' zal je ook vaak tegenkomen. 

Vandaag bestaat het Schengen­gebied uit 29 landen:

• 25 van de 27 EU-lidstaten 
  • Wel: België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Italië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden.
  • Niet: Cyprus en Ierland. Dit zijn de laatste EU-lidstaten die geen lid zijn van het Schengengebied.
  • Roemenië en Bulgarije traden pas op 31 maart 2024 gedeeltelijk toe tot het Schengengebied: enkel de grenscontroles aan lucht- en zeehavens werden opgeheven. Sinds 1 januari 2025 zijn alle interne grenscontroles opgeheven en is de toetreding voltooid.
• De 4 leden van de Europese Vrijhandelsassociatie: IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland

De EU is een politieke en economische unie van 27 Europese landen die samenwerken op gebieden zoals handel, economie en justitie. 

Het Schengengebied is een apart onderdeel van de EU waar binnenlandse grenscontroles tussen de deelnemende landen zijn opgeheven, wat betekent dat reizigers zonder paspoortcontrole binnen de zone kunnen reizen. Ook derdelanders die in de EU wonen of de EU bezoeken als toerist, uitwisselings­student of zaken­reiziger mogen vrij en zonder grens­controles reizen binnen het Schengengebied. 

Niet alle EU-landen zijn deel van het Schengengebied en sommige landen die niet deel uitmaken van de EU, maken wel deel uit van het Schengengebied.

Landen die tot een Schengengebied behoren:

• Voeren geen controles uit aan hun binnen­grenzen, behalve bij specifieke dreigingen of in uitzonderlijke omstandigheden.
• Bewaken in samenspraak de buitengrenzen van het Schengengebied.
• Leveren volgens dezelfde regels éénvormige Schengenvisa af.
• Zijn verbonden met en maken gebruik van het Schengen­informatie­systeem (SIS). Deze computerdatabank bevat informatie over personen die bijvoorbeeld een inreisverbod kregen en mogelijk niet het recht hebben om de EU binnen te komen of er te verblijven. Ook de opvolging van grenscontroles, politie- en douanecontroles, visa- en verblijfsvergunningen, ... kan aan de hand van deze databank gedeeld worden tussen de verschillende deelnemende landen. Verschillende Europese diensten hebben er toegang tot, zoals het Europees Grens- en kustwachtagentschap (Frontex), het Agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken (Eurojust) en het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol).