Medische situaties

Wil je in een Belgisch transplantatiecentrum als kandidaat-ontvanger op de wachtlijst voor orgaantransplantatie staan? Dan moet je aan één van de volgende voorwaarden uit artikel 13ter van de Orgaantransplantatiewet voldoen:

• de Belgische nationaliteit hebben
• in het bevolkingsregister ingeschreven zijn
• minstens 6 maanden in het vreemdelingenregister ingeschreven zijn
• de nationaliteit hebben van een land dat lid is van Eurotransplant. Dat zijn naast België ook Duitsland, Kroatië, Luxemburg, Hongarije, Nederland, Oostenrijk en Slovenië.
• minstens 6 maanden gedomicilieerd zijn in een ander land dat lid is van Eurotransplant

Bij leven

Voor orgaandonatie bij leven geldt geen nationaliteits- of verblijfsvoorwaarde.

Na overlijden

Voor orgaandonatie na overlijden stelt artikel 10 van de Orgaantransplantatiewet wel een verblijfsvoorwaarde.

België kent een opt-out systeem voor donatie na overlijden. Dat betekent dat iedereen donor is, tenzij je er zelf voor kiest om dat niet te zijn. Tenzij je je met een schriftelijke verklaring tegen het donorschap hebt verzet, zal iedereen die bij overlijden aan één van de volgende voorwaarden voldoet dus donor zijn:

• Je bent in het bevolkingsregister ingeschreven.
• Je bent meer dan 6 maanden in het vreemdelingenregister ingeschreven.

Als je partner een ziekteverzekering heeft, dan heb jij ook recht op ziekteverzekering als jullie gehuwd zijn of samenwonen. Als jullie samenwonen zonder gehuwd te zijn, dan moet je deze samenwoonst bewijzen met een inschrijving in het Rijksregister. Als jullie gehuwd zijn, is de regelgeving iets soepeler, en moet je een document voorleggen waaruit blijkt dat je de registratie van de samenwoonst hebt gevraagd bij de gemeente. 

Als jij of je partner een ziekteverzekering hebt, dan heeft je kind ook recht op ziekteverzekering. Je moet als ouder opgenomen zijn in de geboorteakte of adoptieakte. Soms kan het volstaan dat je aantoont dat je instaat voor het onderhoud van het kind.

De factuur van de prenatale onderzoeken en bevalling komt op de naam van de moeder te staan. Het is dus van belang dat je als moeder je ziekteverzekering in orde brengt, als dat mogelijk is.

Wie kan zich aansluiten bij een ziekenfonds in België?

Tijdens en na de zwangerschap kan je bij DVZ een verlenging aanvragen van de termijn van je bevel om het grondgebied te verlaten (BGV). 

Kort uitstel van vertrek

Als je geen verblijfsrecht hebt, dan kan je een kort uitstel van vertrek aanvragen van je bevel om het grondgebied te verlaten (BGV). Je kan een verlenging aanvragen vanaf de 7de maand van de zwangerschap.

De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) verlengt in bepaalde situaties de termijn van je bevel om het grondgebied te verlaten. Het is onduidelijk of DVZ in de praktijk de verlenging van een BGV toestaat waarvan de termijn reeds verlopen is. 

De verlenging wordt toegestaan tot 2 maanden na de vermoedelijke bevallingsdatum.

Voeg bij je aanvraag een medisch attest dat de onmogelijkheid om te reizen attesteert en de vermoedelijke datum van je bevalling vermeldt. Geef je adresgegevens aan de DVZ door.

Het is maar de vraag of het de moeite loont om een kort uitstel van vertrek aan te vragen. Vaak komt er geen of een laattijdig antwoord op de aanvraag. Hoogzwangere vrouwen worden in de praktijk niet uitgewezen, omdat de internationale vereniging van vliegtuigmaatschappijen (IATA) dat niet toelaat.

Soms geeft een verlenging van het bevel om het grondgebied te verlaten extra sociale rechten.

Hoe verleng je je kort verblijf?

Kennisgeving

Het ziekenhuis of de vroedvrouw doet de kennisgeving. De kennisgeving gebeurt de eerstvolgende werkdag na de geboorte bij de gemeente waar het ziekenhuis gevestigd is. Een kraamkliniek kan ook een geboorteaangifte doen. De geboorteakte die hieruit volgt, wordt ingeschreven in het geboorteregister bestemd voor aangifte in de kraamkliniek.

Aangifte

De aangifte van de geboorte moet binnen de 15 dagen gebeuren door de ouders bij de gemeente (burgerlijke stand) van de geboorte. De gemeente stuurt de geboorteakte door naar de gemeente van verblijf. Daar wordt de geboorteakte ingeschreven in het register bestemd voor aangifte bij de gemeente. Als je onwettig verblijft in België, dan wordt de akte niet opgestuurd. In dat geval krijg je bij de aangifte een formulier waarmee je de geboorteakte bij de gemeente van de geboorte kan afhalen.

Als je niet gehuwd bent kan de geboorteaangifte alleen door de moeder gebeuren, behalve als de vader het kind al erkend had. Wanneer één van beide ouders onwettig in België verblijft, dan is het zinvol om het kind te erkennen vóór de geboorte. Dat biedt een zekere bescherming.

Vaststelling van afstamming 

Lees meer over de vaststelling van afstamming

Als vrouw zonder wettig verblijf kan je via dringende medische hulp je zwangerschap, bevalling en postnatale zorgen gratis laten opvolgen. Je vraagt best tijdig een tenlasteneming aan bij het OCMW van je gewoonlijke verblijfplaats. Het OCMW voert een sociaal onderzoek uit om je behoeftigheid vast te stellen. Daarbij houdt het eventueel rekening met de inkomsten van de vader van het (ongeboren) kindje. 

Het OCMW zal nagaan of je recht hebt op ziekteverzekering.

Een reisverzekering voor medische bijstand of een privéziekteverzekering dekken de kosten van zwangerschap of bevalling niet. Dat is meestal expliciet uitgesloten in de polis.

Als je geen wettig verblijf hebt kan je recht hebben op financiële of materiële steun bij medische overmacht. 

Overmacht wordt vaak aanvaard bij zwangerschap, zeker vanaf de 7de maand van de zwangerschap tot 2 maanden na de bevalling.

De situatie is verschillend naargelang je reeds in materiële opvang bent, of je nog niet in materiële opvang verbleef

Je bent zwanger en al in materiële opvang

Als je al in de materiële opvang verblijft heb je recht op verlengde opvang, als je een uitvoerbaar bevel om het grondgebied te verlaten werd betekend in de periode vanaf de 7de maand van de zwangerschap tot 2 maanden na de bevalling.

Je vraagt je recht op verlengd opvang via:

• een bewijs van zwangerschap dat de vermoedelijke bevallingsdatum vermeldt
• de geboorteakte van het kind

Je bent zwanger en nog niet in materiële opvang

Als je zwanger bent kan je vanaf de 7de maand zwangerschap OCMW-steun aanvragen.

Als de steun niet wordt toegekend omdat je zonder wettig verblijf bent, kan je verwijzen naar rechtspraak die OCMW-steun toekent. De arbeidsrechtbank van Brussel kent meestal financiële steun toe vanaf 2 maanden voor de vermoedelijke bevallingsdatum tot 2 à 3 maanden erna. 

Je hebt als persoon zonder wettig verblijf recht op dringende medische hulp, voor zover je aan de andere voorwaarden hiervoor voldoet.

Een pasgeborene kan als begeleide minderjarige in onwettig verblijf met zijn ouders opgevangen worden in een federaal opvangcentrum.

Als je bevel om het grondgebied te verlaten nog niet is verstreken, dan heb je recht op maatschappelijke dienstverlening tijdens de termijn om het bevel uit te voeren. Daarom kan het interessant zijn om een verlenging van je bevel te vragen.

De opvolging van de zwangerschap en je pasgeboren kind kan gebeuren bij de pre- en postnatale consultaties van Kind en Gezin. De artsen en verpleegkundigen van Kind en Gezin werken voor Vlaanderen en Brussel. ONE is de Franstalige tegenhanger voor Kind en Gezin in Brussel of Wallonië.

De kosten van de extra prenatale onderzoeken of bevalling die Kind en Gezin niet aanbiedt, worden betaald volgens het verblijfsstatuut van de moeder.

Meer weten over de terugbetaling van medische kosten per verblijfssituatie?

Een minderjarig kind waarvan de afstammingsband met zijn beide ouders vaststaat, volgt het sterkste verblijfsstatuut van één van beide ouders. Het zal in het rijksregister ingeschreven worden en een verblijfstitel toegekend krijgen met dezelfde verblijfsduur.

Een kind dat in België geboren wordt uit één Belgische ouder krijgt automatisch de Belgische nationaliteit op voorwaarde dat de afstammingsband met die ouder vaststaat. In andere situaties zal een kind mogelijk ook de Belgische nationaliteit kunnen krijgen, maar dient een verklaring afgelegd te worden. 

Als je als vreemdeling feitelijk een gezin vormt met een Belg of met een vreemdeling met wettig verblijf, dan kan je onder bepaalde voorwaarden gezinshereniging aanvragen. 

Als ouder van een minderjarig Belgisch - of Unieburger kind met een verblijfsrecht in België kan je onder bepaalde voorwaarden de  gezinshereniging aanvragen. 

Met gezinsbijslag bedoelen we het kraamgeld of startbedrag dat je ontvangt naar aanleiding van de geboorte, en de kinderbijslag en eventuele toeslagen die afhangen van de situatie van het kind en het gezin waarin het opgroeit.

De verschillende deelentiteiten/gewesten hebben een onderscheiden systeem van gezinsbijslag. De woonplaats van het kind bepaalt welke deelentiteit bevoegd is. Gezinsbijslag kan aangevraagd worden vanaf de zesde maand van de zwangerschap. 

Lees meer over de gezinsbijslag

Je medische behandeling wordt betaald afhankelijk van je verblijfsstatus. Meer info: medische kosten per verblijfsstatuut.

Belta-TBnet betaalt de tuberculosebehandeling die niet of gedeeltelijk door anderen wordt betaald.

Als je een specifieke vorm van tuberculose (TBC) hebt, dan ben je beschermd tegen uitwijzing. De Dienst Vreemdelingenzaken zal bijvoorbeeld je bevel om het grondgebied te verlaten verlengen. Je krijgt niet altijd een legale verblijfstitel.

Belta-TBnet betaalt de tuberculosebehandeling die niet of gedeeltelijk door anderen wordt betaald

Theoretisch gezien heeft iedereen in België toegang tot een tuberculosebehandeling, ongeacht het verblijfsstatuut.

Belta-TBnet is een project dat instaat voor de terugbetaling van de kosten verbonden aan de tuberculosebehandeling die niet door de mutualiteit, het OCMW of een andere sociale instelling ten laste genomen worden.

Dit kan gaan om tuberculosegeneesmiddelen die zeer duur zijn en niet -of slechts gedeeltelijk worden terugbetaald door de mutualiteit. Bij bepaalde patiënten en onder bepaalde voorwaarden neemt Belta-TBnet ook andere medische kosten ten laste, zoals: diagnose-onderzoeken, raadplegingen, bijkomende medicatie, opvolgingsonderzoeken en preventieve therapie.

BELTA-TBnet past het principe van de residuariteit strikt toe. Alleen als alle andere mogelijkheden om de tuberculosepatiënt ten laste te nemen uitgeput zijn, dan mag je beroep doen op BELTA-TBnet.

Ga naar de website van Belta-TBnet.

De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) heeft specifieke richtlijnen voor vreemdelingen met tuberculose.

De DVZ maakt bij tuberculose geen onderscheid tussen een uitstel van vertrek om minder dan 3 maanden of verblijfsmachtiging van meer dan 3 maanden. Dit in afwijking van de Verblijfswet en de algemene DVZ-richtlijnen over de verlenging van het bevel om het grondgebied te verlaten om medische redenen.

De vereiste behandeling duurt minstens 6 maanden

De DVZ zal je bevel om het grondgebied te verlaten 2 keer voor 3 maanden verlengen. Je moet die verlenging 2 keer aanvragen bij de DVZ.

Je moet documenten toevoegen bij elke aanvraag.

Bij je eerste aanvraag tot verlenging voeg je een medisch getuigschrift waaruit blijkt dat je minstens 6 maanden een tuberculosebehandeling nodig hebt en dat je 3 maand in de onmogelijkheid bent om België te verlaten. De arts moet niet attesteren dat je niet kan reizen.

Bij je tweede aanvraag tot verlenging voeg je een nieuw medisch getuigschrift waaruit blijkt dat je je tuberculosebehandeling opvolgt en dat vermeldt dat je 3 maand in de onmogelijkheid bent om België te verlaten.

De 2 attesten van 3 maanden moeten elkaar opvolgen.

Je moet je aanvraag voor de verlenging van het bevel bij de gemeente indienen. Dien het best ook in ook bij DVZ.

Hoe verleng je je kort verblijf?

Hoe verleng je je bevel om het grondgebied te verlaten?

De vereiste behandeling duurt meer dan 6 maanden

In sommige uitzonderlijke situaties (bijv. bij multiresistente tuberculose) is een behandeling van meer dan 6 maanden nodig. In dat geval is een medisch attest nodig dat vermeldt dat je meer dan 6 maanden in de onmogelijkheid bent om België te verlaten.

Je moet een aanvraag om medische regularisatie (9ter) aanvragen bij de Dienst Vreemdelingenzaken. En dus geen verlenging van het bevel om het grondgebied te verlaten. 

Er zijn tal van redenen waarom je niet mag uitgewezen worden als je een specifieke vorm van tuberculose hebt. Deze redenen pleiten ook voor het toekennen van een tijdelijke, wettelijke verblijfstitel.

• Het vervoer van mensen met tuberculose verhoogt aanzienlijk de kans op verspreiding van de ziekte, en vormt dus een bedreiging voor de volksgezondheid..
• Vliegtuigmaatschappijen zijn volgens de International Health Regulations gebonden aan de gezondheidswetgeving van landen waar ze landen. Dat maakt het voor vliegtuigen op vele plaatsen onmogelijk te landen met een besmettelijke passagier aan boord.
• De IATA-richtlijnen verbieden het vervoer van mensen die aan besmettelijke tuberculose lijden.
• In diverse landen van herkomst kan tuberculose niet of niet adequaat behandeld worden.
• Veel landen hebben op papier een tuberculoseprogramma, maar in de realiteit zijn deze diensten vaak slecht toegankelijk en is de medische opvolging niet gegarandeerd.
• Een patiënt verhinderen om de tuberculosebehandeling te beëindigen draagt bij tot de ontwikkeling van (multi-)resistente tuberculose, die moeilijk te behandelen is met de momenteel beschikbare tuberculosemedicatie. Het vroegtijdig stopzetten van de behandeling leidt er niet alleen toe dat de tuberculosepatiënt gevaar loopt niet te genezen, maar draagt ook bij tot het aanwakkeren van een ernstig gezondheidsprobleem in de gemeenschap waarin de persoon terecht komt, met name (multi-)resistente tuberculose. Strikte opvolging van de tuberculosebehandeling is essentieel  voor een genezing van de patiënt.
• De Verblijfswet voorziet dat vreemdelingen die lijden aan een ziekte die een reëel risico inhoudt voor zijn leven of fysieke integriteit of een reëel risico inhoudt op een onmenselijke of vernederende behandeling wanneer er geen adequate behandeling is in zijn land van herkomst of België waar hij verblijft, een machtiging tot verblijf in België kunnen aanvragen via medische regularisatie (9ter).
• Iemand met een ernstige ziekte uitwijzen naar een land waar de therapie niet beschikbaar of toegankelijk is strafbaar. Dit wordt door de rechtspraak van de Raad van State en het Europees hof voor de Rechten van de Mens omschreven als een onmenselijke en vernederende behandeling (artikel 3 EVRM).
• De WHO en andere belangrijke instanties concretiseren dat vreemdelingen zonder wettig verblijf niet mogen worden uitgewezen zolang hun tuberculosehandeling lopende is.

Download het WHO-rapport 'Diagnosis and treatment of tuberculosis in undocumented migrants in low- or intermediate-incidence countries' en lees aanbeveling 2.

Hier vind je per verblijfsprocedure een aantal verwijzingen naar de attesten die je als arts moet opmaken. Sommige kunnen ook door een niet-arts worden opgemaakt.

• Verzoek om internationale bescherming: je kan je baseren op de inhoud en formulering van het psycho-medisch attest.
• Medische regularisatie (9ter): Je moet het standaard medisch attest 9ter verplicht invullen. Zo niet, dan is de aanvraag onontvankelijk. Je kan bij het standaard medisch attest 9ter een psycho-medisch attest toevoegen als een genummerde bijlage.
• Humanitaire regularisatie (9bis): Je kan je baseren op deze inhoud en formulering van het psycho-medisch attest. Het standaard medisch attest 9ter is niet verplicht. We gaan ervan uit dat er geen sterke medische elementen zijn om een aanvraag voor medische regularisatie (9ter) in te dienen.

Lees meer over het medisch attest in de procedure medische regularisatie (9ter).

Lees meer over het psycho-medisch attest bij een verzoek om internationale bescherming.

Het medisch attest van een psycholoog is onvoldoende voor een aanvraag voor medische regularisatie (9ter) (Raad voor Vreemdelingenbetwistingen 2 oktober 2009, nr. 32.399). Het medisch attest van een psycholoog wordt wel gelezen in het kader van ‘al de andere nuttige informatie aangaande de ziekte’ die de aanvrager moet vermelden.

Het medisch attest van een psycholoog volstaat om de buitengewone omstandigheden van een humanitaire regularisatie (9bis) aan te tonen (Raad voor Vreemdelingenbetwistingen 21 december 2009, nr. 36.370).

Onderaan de pagina vind je meer informatie over het medisch getuigschrift bij medische regularisatie (9ter) en het medisch attest bij asiel.

Als je een psychologisch probleem hebt, dan is het niet gemakkelijk om een coherent asielrelaas te vertellen. UNHCR vaardigde diverse aanbevelingen uit over de bewijslast in het asielrelaas (Handboek UNHCR, deel II, punt C.1).

Download het handboek van UNHCR

Consultatie bij een psycholoog of maatschappelijk werker verbonden aan een CGG

De Centra Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) hebben een uniform prijzenbeleid.

Je eerste consultatie is gratis als je huisarts of een andere welzijns- of gezondheidsactor je doorverwijst. Ook een heel dringende consultatie (urgentiezorg) is gratis.

Een consultatie kost normaal gezien 11 euro. Duurt het gesprek langer dan een uur, dan kan de prijs verdubbelen.

Sommige mensen krijgen een lager tarief van 4 euro per gesprek/uur:

• Patiënten met een verhoogde tegemoetkoming binnen de ziekte- en invaliditeitsregelgeving.
• Patiënten in budgetbegeleiding, budgetbeheer of schuldbemiddeling bij het OCMW of het CAW.
• Patiënten ten laste van hun ouders of voogd, die zonder medeweten van de ouders of voogd en wegens probleemsituaties die in verband staan met de relaties tot de ouders of voogd naar een CGG komen.

Deze groepen moeten geen bijdrage betalen:

• asielzoekers
• mensen zonder wettig verblijf
• andere personen die zich in een behartigenswaardige situatie bevinden, zoals gedetineerden

Het gaat alleen om ‘niet-medische consultaties’ bij een psycholoog of maatschappelijk werker verbonden aan een CGG. Een consultatie bij een psychiater valt niet onder het prijzenbeleid.

Fedasil betaalt de kosten van je psycholoog terug als je arts de nood van dit consult bepaalt. 
Fedasil hanteert hiervoor homogene tarieven:

• Standaard consult: maximum 50 euro per 45-60 minuten
• Gespecialiseerd consult: maximum 60 euro per uur
• Groepsconsult: maximum 90 euro per uur

Fedasil betaalt dit enkel terug voor de asielzoekers en bewoners waarvoor zij bevoegd zijn voor de (terug)betaling van de medische kosten. Voor wie in een LOI verblijft, komt Fedasil niet tussen.

Meer details over het aantal gesprekken, de kosten van administratie, tolken en transport leest je in de nota van Fedasil van 1 september 2014.

Consultatie bij een psychiater

Als je op consultatie gaat bij een psychiater ontvang je een getuigschrift van verstrekte zorg. Dat getuigschrift bevat een nomenclatuurnummer. Op basis van het nomenclatuurnummer kan je ziekenfonds of OCMW de terugbetaling van je medische kosten bepalen.

Als je geen wettig verblijf hebt, en in een situatie van ‘medische overmacht’ verkeert, dan kan je OCMW-steun bekomen als je behoeftig bent. Dit moet meestal afgedwongen worden via de arbeidsrechtbank.
Soms geniet je van materiële opvang en kan je een verlenging van je opvang vragen omwille van je ziekte.

Lees meer over het recht op financiële steun of verlengde materiële opvang bij medische overmacht.

De toegang tot gezondheidzorg is afhankelijk van je verblijfsrecht of de stand van de procedure om een verblijfsrecht te krijgen.

Lees hoe je medische kosten worden betaald afhankelijk van je verblijfsstatuut.

Er bestaan tal van tegemoetkomingen voor mensen met kanker:

• Het ziekenfonds
• OCMW
• Hulp voor mindervaliden
• Forfaits en speciale fondsen
• Kosten in verband met kanker
• Regionale of privé-tussenkomsten

Heb je het financieel moeilijk? En kan je niet of onvoldoende terecht bij deze tussenkomsten? Dan kan de Stichting tegen Kanker je misschien financieel tegemoet komen in je medische kosten. Hun tussenkomst wordt bepaald op basis van criteria waarbij de Stichting rekening houdt met de inkomsten en uitgaven van het gezin.
Daarnaast moet je aan de volgende (verblijfs-)voorwaarden voldoen:

• ingeschreven zijn in het vreemdelingen- of bevolkingsregister
• een kankerbehandeling hebben in België
• in orde zijn met de verplichte ziekteverzekering bij een Belgische mutualiteit. Wie in België verzekerd is op basis van een internationale overeenkomst (code gerechtigde 180/180 of 181/181) valt hier niet onder.

Lees meer over de privé- en officiële instanties die een tegemoetkoming voorzien

Lees meer over de tegemoetkoming van de Stichting tegen Kanker

Als je hier onwettig verblijf kan je ook een oproepingsbrief "Laat naar je borsten kijken" krijgen. Je komt ook in aanmerking voor zo'n preventief onderzoek naar borstkanker. De oproepingsbrief wordt aanvaard voor een OCMW-tussenkomst voor dringende medische hulp. De POD Maatschappelijke Integratie vereist in dit geval geen extra doktersattest.

In het kader van het preventief onderzoek naar borstkanker verstuurt de Vlaamse Overheid een brief naar de vrouwen vanaf de leeftijd van 50 tot en met 69 jaar met daarin de uitnodiging om de borsten te laten screenen. Deze brief wordt verzonden naar iedereen die een rijksregisternummer heeft. Soms heb je ondanks je onwettig verblijf zo’n nummer. Vandaar dat je in aanmerking komt voor dit borstonderzoek.

Als je (nog) een geldige ziekteverzekering hebben, moet je je SIS-kaart meebrengen en betaalt het ziekenfonds dit onderzoek terug. 

Als je geen ziekteverzekering hebt en je kan de kost van het onderzoek niet zelf betalen, dan kan je een OCMW-tussenkomst vragen. Je moet je oproepingsbrief "Laat naar je borsten kijken" afgeven aan het OCMW. Zij houden de oproepingsbrief bij in je sociaal dossier. Je oproepingsbrief geldt als attest van ‘dringende medische hulp’. Bij uitzondering is het niet nodig dat er nog een doktersattest van "dringende medische hulp" wordt toegevoegd.

Als je kanker hebt, kom je soms in aanmerking voor een medische regularisatie (9ter). Je moet aantonen dat je door je ziekte onmogelijk naar je herkomstland of land van verblijf kan terugkeren. Een belangrijk criterium is de beschikbaarheid of toegankelijkheid van de vereiste behandeling of medicatie in je herkomstland of land waar je wettig kan verblijven (bijv. een Dublinland).

Bekijk de medische informatie van uw herkomstland

Medisch attest bij medische regularisatie (9ter)