Procedure nationaliteitsverklaring
In het kort
Als je als meerderjarige de Belgische nationaliteit wil aanvragen, is de standaardprocedure nationaliteitsverklaring. Er zijn verschillende categorieën van nationaliteitsverklaring. Afhankelijk van jouw concrete situatie is het beter om de ene of de andere categorie te kiezen.
Daarnaast bestaat een uitzonderingsprocedure: naturalisatie. Die kan slechts in een zeer beperkt aantal gevallen gebruikt worden.
Voor wie?
De procedure van nationaliteitsverklaring is de gangbare procedure voor meerderjarigen die de Belgische nationaliteit willen verkrijgen of herkrijgen.
Wil je weten onder welke voorwaarden je als meerderjarige in aanmerking komt voor verkrijging van de Belgische nationaliteit? Neem dan een kijkje op deze pagina: 'Welke meerderjarigen kunnen Belg worden?'. Meer informatie over de voorwaarden voor herkrijging van de Belgische nationaliteit vind je op deze pagina: 'Herkrijging van de Belgische nationaliteit'.
Overzicht procedure
Opgelet! Je moet geen registratierecht betalen voor herkrijging van de Belgische nationaliteit.
Je moet het registratierecht betalen vóór je je nationaliteitsverklaring gaat afleggen. Een registratierecht is een soort belasting. Voor een nationaliteitsverklaring bedraagt het registratierecht 150 euro. Voeg het betalingsbewijs (een 'kwijting') toe aan je nationaliteitsaanvraag. Doe je dat niet, dan wordt je aanvraag niet behandeld. Je kan het bewijs niet achteraf toevoegen aan je dossier.
De betaling kan op 2 manieren:
- Via MyMinfin
- Via een kantoor Rechtszekerheid
Meer informatie over de betaling van het registratierecht, vind je onder de titel 'Procedurekosten' op deze webpagina.
Je legt je verklaring af bij de burgerlijke stand van de gemeente waar je woont. Als je 10 jaar bezit van staat van de Belgische nationaliteit hebt, of als je als Belg in het buitenland geboren werd en de Belgische nationaliteit verloor omdat je geen verklaring tot behoud kon afleggen tussen je 18de en 28ste verjaardag, kan je de verklaring ook afleggen in het buitenland bij de Belgische beroepsconsulaire post.
Op het moment van de verklaring moet je meerderjarig zijn (18+).
Op je verklaring schrijf je boven je handtekening: “Ik verklaar Belgisch staatsburger te willen worden en de Grondwet, de wetten van het Belgische volk en het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden te zullen naleven.” Als je zelf niet kan schrijven, omdat je analfabeet bent of om een andere reden niet kan schrijven (bijvoorbeeld blinde personen of personen met een andere handicap), mag je die verklaring mondeling uitspreken voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Die neemt je verklaring dan op. Als je tijdelijk niet kan schrijven (bijvoorbeeld omdat je arm in het gips zit), kan je je niet op deze uitzondering beroepen. Dan kan je wel een bijzondere en authentieke volmacht geven aan iemand anders om de verklaring te schrijven. In de praktijk gebeurt dat met een notariële volmacht.
Wanneer je je verklaring aflegt, dien je ook de vereiste documenten in. De documenten die je afgeeft, worden aan het einde van de procedure onmiddellijk teruggegeven door de ambtenaar van de burgerlijke stand.
Wil je weten welke documenten jij moet indienen? Neem dan een kijkje op de pagina 'Welke meerderjarigen kunnen Belg worden?'. Daar staat per profiel opgelijst welke documenten je nodig hebt. Voor herkrijging staan de documenten opgelijst op de pagina 'Herkrijging van de Belgische nationaliteit'.
De ambtenaar van de burgerlijke stand geeft je een bewijs van je nationaliteitsverklaring. Dat bewijs zegt niets over de volledigheid of ontvankelijkheid van je dossier.
In de praktijk wordt meestal enkel dit ontvangstbewijs afgegeven en volgt er geen controle van de volledigheid van het dossier meer nadien, omdat de ambtenaar van de burgerlijke stand je vóór het indienen van je verklaring helpt met je dossier.
De ambtenaar van de burgerlijke stand controleert de volledigheid van je dossier. Dat gebeurt binnen 30 dagen nadat je je nationaliteitsverklaring hebt afgelegd.
Is je verklaring onvolledig? Dan geeft de ambtenaar van de burgerlijke stand je een formulier met een oplijsting van de documenten die je nog moet indienen. Je krijgt 2 maanden tijd om de verklaring volledig te maken ('hersteltermijn').
Vervolledig je je verklaring niet of onvoldoende binnen de hersteltermijn? Dan moet de ambtenaar van de burgerlijke stand je er via aangetekende brief van op de hoogte brengen dat je dossier onvolledig is. Dat moet binnen 15 werkdagen na het verstrijken van de hersteltermijn. Je aanvraag is dan onontvankelijk en wordt niet behandeld. Daartegen kan je enkel een beroep tot nietigverklaring indienen bij de Raad van State.
Is je verklaring volledig? Dan geeft de ambtenaar van de burgerlijke stand je een ontvangstbewijs.
In de praktijk gebeurt deze stap, namelijk het onderzoeken van de volledigheid van je dossier, meestal in samenspraak met de ambtenaar van de burgerlijke stand vooraleer je je aanvraag indient.
Als je verklaring volledig is, geeft de ambtenaar van de burgerlijke stand je een ontvangstbewijs. Dat bewijs krijg je:
- binnen 35 werkdagen na je nationaliteitsverklaring, of
- binnen 15 werkdagen na het verstrijken van de hersteltermijn die je kreeg om je dossier te vervolledigen
Als de ambtenaar het ontvangstbewijs niet op tijd aflevert, dan wordt je aanvraag als volledig beschouwd. Hetzelfde geldt als de ambtenaar niet op tijd meedeelt dat je aanvraag onontvankelijk is.
In de praktijk wordt er meestal maar één ontvangstbewijs afgeleverd, op het moment van de indiening van je verklaring.
De ambtenaar van de burgerlijke stand stuurt een kopie van je volledige dossier door naar deze 3 instanties:
- het parket van de rechtbank van eerste aanleg
- Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ)
- Staatsveiligheid
Dat moet gebeuren binnen 5 werkdagen na aflevering van het ontvangstbewijs. Als de ambtenaar je dossier niet doorstuurt naar het parket, kan je daartegen in beroep gaan (ga naar stap 8: 'Beroep').
Als het parket je dossier goed ontvangen heeft, geeft het een ontvangstmelding aan de ambtenaar van de burgerlijke stand.
Wat als het parket geen ontvangstmelding geeft?
Als het parket geen ontvangstmeldingbezorgt én binnen 4 maanden na datum op je ontvangstbewijs geen advies geeft, dan betekent dat dat het parket je dossier niet ontvangen heeft. Je nationaliteitsverklaring wordt automatisch geweigerd. De ambtenaar van de burgerlijke stand moet je daar onmiddellijk van op de hoogte brengen. Je kan tegen de automatische weigering in beroep gaan (zie 'Beroepsmogelijkheden' op deze webpagina).
Geeft het parket geen ontvangstmelding, maar wel een tijdig advies, dan geldt het advies.
Het parket kan binnen 4 maanden na datum op je ontvangstbewijs een positief of een negatief advies geven. Dat advies is bindend voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Het is dus het parket die de beslissing over jouw nationaliteitsverklaring neemt.
Positief advies
Als het parket zich niet verzet tegen je nationaliteitsverklaring, moet de ambtenaar van de burgerlijke stand je nationaliteitsverklaring inschrijven in het Rijksregister. De ambtenaar brengt je op de hoogte van de inschrijving. Je bent Belg vanaf de dag van inschrijving.
Negatief advies
Als het parket zich verzet tegen je nationaliteitsverklaring, dan wordt die geweigerd. Het parket kan alleen een negatief advies uitbrengen als:
- je niet voldoet aan de voorwaarden voor het verkrijgen of herkrijgen van de Belgische nationaliteit
- er een beletsel wegens gewichtige feiten eigen aan de persoon bestaat
Het parket moet altijd motiveren waarom het een negatief advies geeft.
Het parket brengt jou en de ambtenaar van de burgerlijke stand op de hoogte van de beslissing met een aangetekende brief. Je kan hiertegen in beroep gaan bij de rechtbank van eerste aanleg (zie 'Beroepsmogelijkheden' op deze webpagina).
Geen advies
Gaf het parket wel een ontvangstmelding, maar geen tijdig advies? Dan wordt je nationaliteitsverklaring beschouwd als goedgekeurd. De ambtenaar van de burgerlijke stand brengt je daarvan op de hoogte en schrijft je nationaliteitsverklaring in. Je bent Belg vanaf de dag van inschrijving.
Verlenging adviestermijn
Als het parket je dossier pas ontving in de loop van maand 4 na de datum op je ontvangstbewijs, dan krijgt het parket een extra maand tijd vanaf de overzending van je dossier om een beslissing te nemen.
Geen omvorming naar naturalisatieaanvraag bij weigering
Als je nationaliteitsverklaring geweigerd wordt, wordt die niet meer automatisch omgevormd naar een naturalisatieaanvraag. Dat is zo sinds de wetswijziging die in werking trad op 1 januari 2013. Als je je verklaring nog vóór 1 januari 2013 aflegde, is dat wel nog het geval.
Beroepsmogelijkheden
Raad van State
Als de ambtenaar van de burgerlijke stand je nationaliteitsverklaring onontvankelijk verklaart omdat je niet alle vereiste documenten leverde, dan kan je daartegen een beroep tot nietigverklaring indienen bij de Raad van State.
Rechtbank van eerste aanleg
Tegen een automatische weigering van je aanvraag of een negatief advies van het parket kan je in beroep gaan bij de rechtbank van eerste aanleg. Je kan ook in beroep gaan bij de rechtbank van eerste aanleg wanneer de ambtenaar van de burgerlijke stand je dossier niet heeft doorgestuurd naar het parket.
Je moet met een aangetekende brief aan de ambtenaar van de burgerlijke stand vragen om je dossier door te sturen naar de rechtbank van eerste aanleg. Dat doe je binnen 15 dagen nadat je nationaliteitsverklaring automatisch geweigerd werd, je het negatieve advies van het parket ontvangen hebt, of nadat de ambtenaar van de burgerlijke stand je op de hoogte heeft gebracht van het feit dat je dossier niet is doorgestuurd naar het parket.
De rechter zal je eerst oproepen voor een hoorzitting. Daarna doet de rechter uitspraak met een gemotiveerde beslissing. De griffie van de rechtbank van eerste aanleg brengt je op de hoogte van die beslissing.
Hof van beroep
Als je niet akkoord gaat met de beslissing van de rechtbank van eerste aanleg, kan je beroep indienen bij het hof van beroep. Dat doe je met een verzoekschrift binnen 15 dagen nadat je op de hoogte werd gebracht van de beslissing van de rechtbank van eerste aanleg. Ook het parket kan hoger beroep instellen.
Het hof zal je oproepen voor een hoorzitting. Daarna doet het uitspraak na advies van de procureur-generaal.
Opgelet! In hoger beroep gaan, is niet altijd aangeraden. Een procedure is duur: je moet een advocaat en nog andere kosten betalen. De procedure kan bovendien lang duren. Soms is het de moeite om even te wachten tot je op een andere manier Belg kan worden.
Beslissing
Neemt de rechtbank van eerste aanleg of het hof van beroep een positieve beslissing, dat wil zeggen dat ze je nationaliteitsverklaring aanvaarden? Dan stuurt het parket de beslissing terug naar de ambtenaar van de burgerlijke stand. Die zal de beslissing inschrijven in het Rijksregister. Je bent Belg vanaf de inschrijving. De ambtenaar brengt je op de hoogte.
Bij een negatieve beslissing van het hof van beroep is de procedure definitief afgelopen.
Procedurekosten
Opgelet! Je moet geen registratierecht betalen voor herkrijging van de Belgische nationaliteit.
Voor je je nationaliteitsverklaring kan doen, moet je een registratierecht betalen. Dat is een soort belasting. Het bedrag is 150 euro. De betaling kan op 2 manieren:
- Online via www.myminfin.be: je meldt je aan en gaat naar het tabblad ‘Mijn betalingen’, waar je online de betaling kan doen. Binnen 24 uur na de betaling, vind je in de rubriek ‘Mijn documenten’ het betalingsbewijs in pdf-formaat. Dat bewijs druk je af en neem je mee naar de gemeente wanneer je je nationaliteitsverklaring gaat afleggen.
- Onder 'Meer info' vind je een gedetailleerder stappenplan terug.
- Bij het bevoegde kantoor Rechtszekerheid. Het correcte adres van het bevoegde kantoor is afhankelijk van je gemeente: vind hier de adresgegevens van het kantoor rechtszekerheid van jouw gemeente. Neem het betalingsbewijs mee naar de gemeente wanneer je je nationaliteitsverklaring gaat afleggen.
Naast het registratierecht, vragen heel wat gemeenten een zegelrecht. Dat is een soort belasting die de gemeente heft voor de afgifte van akten van de burgerlijke stand en de uittreksels uit de bevolkings- en vreemdelingenregisters. Het bedrag verschilt van gemeente tot gemeente.
Als je in beroep gaat bij de rechtbank, moet je rolrechten betalen. Het rolrecht komt neer op 100 euro.
Buitenlandse documenten die niet in één van de drie landstalen (Nederlands, Frans, Duits) zijn opgesteld, moeten vertaald worden door een beëdigd vertaler verbonden aan een Belgische rechtbank van eerste aanleg.
In principe moeten buitenlandse documenten gelegaliseerd worden.
Zowel de vertaling als de legalisatie van documenten brengen kosten met zich mee.
Het Grondwettelijk Hof bepaalt in haar arrest nr. 72/2021 van 20 mei 2021 dat het Openbaar Ministerie (het parket) veroordeeld kan worden tot betaling van de kosten, inclusief de rechtsplegingsvergoeding, wanneer de rechtbank het negatief advies van het parket in het kader van een nationaliteitsverklaring ongegrond verklaart.