HvJ: Intrekking vluchtelingenstatus na bijzonder ernstig misdrijf vereist reële, actuele, voldoende ernstige bedreiging voor fundamenteel belang samenleving
Artikel 14, lid 4, b van Kwalificatierichtlijn 2011/95/EU staat toe om de vluchtelingenstatus in te trekken wanneer de persoon een gevaar vormt voor de samenleving van die lidstaat, omdat hij definitief is veroordeeld voor een bijzonder ernstig misdrijf. In arrest C-402/22 van 6 juli 2023 stelt het Hof van Justitie (HvJ) dat de vluchtelingenstatus intrekken als maatregel evenredig moet zijn aan de bedreiging voor een fundamenteel belang van de samenleving. En, de daarvoor bevoegde autoriteit moet vaststellen dat die bedreiging reëel, actueel en voldoende ernstig is.
Bijzonder ernstig misdrijf
Het begrip bijzonder ernstig misdrijf dient te onderscheiden worden van de andere naar misdrijf verwijzende begrippen in de richtlijn, waaronder een ernstig niet-politiek misdrijf en een ernstig misdrijf. Men kan een "bijzonder ernstig misdrijf" alleen toepassen op een derdelander die definitief is veroordeeld voor een misdrijf dat op basis van specifieke kenmerken kan geacht worden uitzonderlijk ernstig te zijn. Het misdrijf dan behoort tot de misdrijven die de rechtsorde van de betrokken samenleving het meest aantasten. Hieronder vallen misdrijven waarvoor de in de lidstaat gebruikelijke strafmaat bijzonder zwaar is. Bij de beoordeling moeten lidstaten ook rekening houden met de volgende criteria:
- De aard van het gepleegde misdrijf, voor zover daaruit blijkt in welke mate de rechtsorde van de betrokken samenleving is aangetast
- Alle omstandigheden rond het plegen van het misdrijf, waaronder eventuele verzachtende of verzwarende omstandigheden
- De vraag of het misdrijf al dan niet opzettelijk is gepleegd
- De aard en de omvang van de door het misdrijf veroorzaakte schade
Een cumulatie van afzonderlijke strafbare feiten die op zichzelf geen bijzonder ernstig misdrijf vormen, ziet het HvJ niet als een bijzonder ernstig misdrijf.
Definitieve veroordeling voor bijzonder ernstig misdrijf op zichzelf, niet voldoende om gevaar voor samenleving aan te tonen
Een definitieve veroordeling voor een bijzonder ernstig misdrijf betekent niet automatisch dat er sprake is van een bedreiging voor de samenleving van de lidstaat waar de derdelander zich bevindt. Het is vereist dat de bedreiging die de betrokken derdelander vormt voor een fundamenteel belang van de samenleving, reëel, actueel en voldoende ernstig is. De intrekking van de vluchtelingenstatus moet hiermee evenredig te zijn.