Leeftijdsbepaling: bewijskracht van documenten gaat voor op medische leeftijdstesten

De grenzen van medische leeftijdstesten: Rb. Luik 16 juni 2023

In de zaak die voor de rechtbank van eerste aanleg te Luik werd behandeld, verzocht een Guinese man om de erkenning van zijn Guinese geboorteakte in België. De geboorteakte leek op authentieke wijze opgemaakt in Guinee en werd later gelegaliseerd door zowel Guinese als Belgische autoriteiten. Verder waren er geen aanwijzingen van fraude of strijdigheid met de openbare orde. De akte was dus erkenbaar overeenkomstig artikel 27 WIPR.

Tegelijkertijd had de verzoeker ook een medische botanalyse ondergaan. Die was volgens de rechtbank echter niet voldoende betrouwbaar om de in de geboorteakte opgenomen gegevens te weerleggen. Een dergelijk botanalyse biedt immers  onvoldoende zekerheid. 

Bovendien merkte de rechtbank op dat, volgens het arrest van de Raad van State van 7 juli 2016, de bevoegdheid van de Dienst Voogdij zich niet uitstrekt tot het vaststellen van een nieuwe geboortedatum op basis van een medische leeftijdstest, maar dat deze testen alleen dienen om te bepalen of iemand al dan niet minderjarig is, zonder de geboortedatum definitief vast te stellen.

Deze uitspraak bevestigt dat medische schattingen niet zomaar mogen prevaleren, vooral wanneer de authenticiteit van officiële documenten onbetwist blijft.

Officiële documenten als doorslaggevend bewijs: Rb. Namen 17 april 2024

Bij de rechtbank van Namen diende een Senegalese verzoeker een verzoek in ter vervanging van zijn ontbrekende geboorteakte, en ter vaststelling van zijn officiële geboortedatum: 10 december 2006. Die geboortedatum werd ondersteund door verschillende officiële documenten:

• Senegalese identiteitskaart; 
• Kopie van zijn paspoort; 

• Geboortebulletin. 

De Dienst Voogdij had in eerste instantie de authenticiteit en geldigheid van de Senegalese identiteitskaart erkend. De Dienst Vreemdelingenzaken betwijfelde echter de juistheid van de opgegeven leeftijd en vroeg een medische leeftijdstest. Volgens de resultaten van deze test was de verzoeker minstens 23 jaar oud en zou hij dus geen aanspraak kunnen maken op het statuut van NBMV. Volgens zijn verklaarde, én in officiële documenten geattesteerde, geboortedatum was hij evenwel 17 jaar op het moment van zijn aanvraag.

Uiteindelijk oordeelde de rechtbank dat de officiële documenten, die allen dezelfde geboortedatum aangaven, méér bewijskracht hadden dan de resultaten van de medische test. Dergelijke leeftijdstesten (medische botanalyse) zijn achterhaald en onvoldoende precies, vooral in de leeftijdscategorie van 16 tot 18 jaar, aldus de rechtbank.

In tegenstelling tot de eerste uitspraak gaat het hier om de bewijskracht zoals opgenomen in 'officiële documenten'. Er is geen akte van de burgerlijke stand voorhanden, slechts een geboortebulletin (soort van proces-verbaal waarin de geboorte wordt geattesteerd) afgeleverd door de burgerlijke stand van Senegal op 24 november 2023. Ook hier wordt toch beroep gedaan op het WIPR omdat het om documenten ging die werden afgeleverd door Senegal. Het feit dat de betrokkene in Senegal als zodanig gekend is, is een betekenisvol gegeven daar iemands staat en bekwaamheid uiteindelijk volgens diens nationale recht beoordeeld moet worden, volgens de verwijzingsregel in artikel 34 WIPR.

Leeftijdsbepaling op basis van medische testen moet behoorlijk gemotiveerd worden : Raad van State 10 oktober 2024

In deze zaak was er een beslissing van de FOD Justitie waarbij de Dienst Voogdij een verzoeker als meerderjarig aanmerkte op basis van een medische leeftijdstest, waardoor hij geen aanspraak maakte op de rechten en bescherming van een NBMV. De test had zijn leeftijd geschat op 20,2 jaar, met een foutenmarge van 1,5 jaar. Op basis hiervan weigerde de FOD Justitie de originele geboorteakte die verzoeker ná de test voorlegde, te erkennen en bleef bij de conclusie dat hij meerderjarig was. 

De Raad van State onderzocht de motivering van de beslissing en stelde vast dat deze ernstige tekortkomingen bevatte. Het medische rapport waarop de beslissing was gebaseerd, bood geen duidelijke uitleg over hoe de uiteindelijke schatting van 20,2 jaar met een foutenmarge van 1,5 jaar tot stand was gekomen. De testresultaten van afzonderlijke medische onderzoeken, zoals de radiografieën van de pols, sleutelbeen en tanden, verschilden namelijk aanzienlijk en het rapport motiveerde niet hoe deze uiteenlopende resultaten tot een enkele leeftijdsschatting werden geïntegreerd.

Gezien de ernstige gevolgen van de beslissing voor de verzoeker, zoals het verlies van juridische bescherming, schorste de Raad van State de uitvoering van het besluit. Hiermee werd de verzoeker voorlopig beschermd als minderjarige, in afwachting van een definitieve beslissing. Dit arrest benadrukt het belang van zorgvuldig en goed gemotiveerde beslissingen bij het gebruik van medische leeftijdstesten. 

Conclusie: reikwijdte medische leeftijdstesten is beperkt

Deze recente uitspraken benadrukken dat medische leeftijdstesten niet blindelings mogen worden gevolgd, zeker wanneer ze in conflict komen met officiële documenten die voldoen aan de vereisten van het WIPR. Hoewel medische testen een nuttig hulpmiddel kunnen zijn bij het vaststellen van leeftijd, hebben ze beperkingen en mogen ze niet zonder meer de bewijskracht van buitenlandse documenten ondermijnen. Een correcte toepassing van het WIPR kan hierbij de basis vormen voor een eerlijke en consistente rechtsgang, en in dit geval : voor een betere bescherming van de rechten van kwetsbare minderjarigen.