Verkiezingen Europees Parlement: stemrecht voor Unieburgers

Op 13 oktober 2024 zijn er gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen. Voor de gemeenteraadsverkiezing kunnen bepaalde Europese én niet-Europese burgers zich ook inschrijven om mee te stemmen. Dit moet ten laatste op 31 juli 2024. Lees daarover ons nieuwsbericht 'Lokale en provinciale verkiezingen: gemeentelijk stemrecht voor Unieburgers en derdelanders'.

Voorwaarden stemrecht Europees Parlement

Unieburgers die in België verblijven, kunnen zich tot en met zondag 31 maart 2024 inschrijven om mee het Europees Parlement te kiezen. Zij kunnen dan stemmen op kandidaten op de Belgische lijsten.

De cumulatieve voorwaarden hiervoor zijn:

• De nationaliteit hebben van één van de lidstaten van de Europese Unie, ten laatste op de dag waarop de kiezerslijsten worden afgesloten (1 april 2024).
• Ingeschreven zijn in het vreemdelingenregister of bevolkingsregister van een Belgische gemeente, ten laatste op 1 april 2024. Unieburgers die een aanvraag tot inschrijving hebben gedaan maar voor wie nog geen woonstcontrole plaatsvond, zijn ingeschreven in het wachtregister en voldoen op dat moment nog niet aan deze voorwaarde.
• Minstens 16 jaar zijn op de dag van de verkiezingen.
• Niet uitgesloten of geschorst zijn van het kiesrecht op grond van Belgische wetgeving op de dag van de verkiezingen, en in het land van herkomst het kiesrecht niet verloren hebben door een individuele rechterlijke of administratieve beslissing.
• Ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de gemeente van hoofdverblijfplaats.

Inschrijven op de kiezerslijst

Om ingeschreven te worden op de kiezerslijst van de gemeente van hoofdverblijfplaats moet de Unieburger het formulier C/1 invullen, ten laatste op 31 maart 2024. Dat kan op verschillende manieren:

• online via www.inschrijving.verkiezingen.fgov.be
• door het ingevulde formulier af te geven in het gemeentehuis
• door het ingevulde formulier per post op te sturen.

Als het College van burgemeester en schepenen de Unieburger als kiezer erkent, krijgt hij een officieel bericht van de gemeente. De Unieburger is dan verplicht om op 9 juni 2024 te gaan stemmen in België en kan niet meer gaan stemmen voor het Europees Parlement in zijn land van herkomst. De inschrijving op de kiezerslijst kan niet meer ingetrokken worden voor de verkiezingen van 9 juni 2024, maar wel nadien voor toekomstige verkiezingen.

Een Unieburger die in het verleden (bijvoorbeeld voor de verkiezingen van het Europees Parlement van 2014 of 2019) al op de kiezerslijst stond, moet geen nieuwe aanvraag indienen om op de kiezerslijst te staan. Bij de gemeente of online via www.mijndossier.rrn.fgov.be (met elektronische verblijfskaart en kaartlezer) kan nagegaan worden of de Unieburger op de kiezerslijst staat.

GwH: 16- en 17-jarigen Belgen zijn verplicht om te stemmen voor Europese verkiezingen zonder vooraf te registreren

De wet van 1 juni 2022 tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement zorgde ervoor dat jongeren vanaf 16 jaar kunnen gaan stemmen voor de Europese verkiezingen. Daarvoor moesten zij voorafgaand een schriftelijke aanvraag bij de gemeente indienen om op de kiezerslijst te worden ingeschreven. De jongere die op de kiezerslijst staat, is verplicht om te gaan stemmen.

Het Grondwettelijk Hof (GwH) oordeelde op 20 juli 2023 in arrest nr. 116/2023:

• dat het niet in strijd is met de Grondwet om 16- en 17-jarige Belgen stemrecht te geven voor het Europees Parlement
• dat het wel in strijd is met de Grondwet om de uitoefening van dat stemrecht te laten afhangen van een aanvraag tot inschrijving en effectieve inschrijving op de kiezerslijst van de gemeente.

Door de uitspraak van het GwH geldt de voorwaarde om vooraf online of op papier een formulier in te vullen niet meer voor Belgische jongeren. 

Het GwH oordeelde op 21 maart 2024 dat 16- en 17-jarige Belgen verplicht zijn om te gaan stemmen voor het Europees parlement. De 16- en 17-jarige Unieburgers moeten zich inschrijven op de kiezerslijst als ze willen stemmen, en zijn dan ook verplicht om te gaan stemmen zodra ze op die kiezerslijst staan.