Rusland: verblijf en rechtspositie in België
In het kort
In dit nieuwsbericht vind je een actueel overzicht van de praktische informatie die wij ter beschikking hebben. De informatie is beperkt en er zijn nog onduidelijkheden. We volgen de ontwikkelingen op en blijven dit overzicht ook actualiseren.
De volgende titels werden recent toegevoegd of de informatie werd aangevuld of gewijzigd:
- 'Aanvragen behandeld door de Belgische ambassade in Moskou' onder 'Visumaanvragen voor België': de lijst van visumcategorieën die nog behandeld worden door de Belgische ambassade in Moskou werd op 18 juni 2024 uitgebreid. Voortaan worden ook visumaanvragen voor familiebezoek van de volgende categorieën behandeld: (1) kinderen ouder dan 21, ook als ze niet ten laste zijn, (2) ouders, ook als ze niet ten laste zijn, en grootouders, en (3) Russische partners (echtgeno(o)t(e) of geregistreerd partner in de zin van de Burgerschapsrichtlijn) van Belgische of Europese burgers die in Rusland wonen en België willen bezoeken met hun partner. We brachten hieronder de nodige wijzigingen aan.
Visumaanvragen voor België
Sinds 1 juli 2022 is de behandeling van bepaalde visa opgeschort wegens personeelstekort. Vanaf 18 juni 2024 behandelt de Belgische ambassade in Moskou enkel de volgende visumcategorieën:
- Visa voor familiebezoek (aan een familielid dat in België woont) voor de volgende familieleden:
- echtgeno(o)t(e)
- geregistreerd partner
- kinderen (minder- of meerderjarig)
- ouders of grootouders
- Russische partners (echtgeno(o)t(e) of geregistreerd partner in de zin van de Burgerschapsrichtlijn) van Belgische of Europese burgers die in Rusland wonen en België willen bezoeken met hun partner
- Visa om medische redenen
- Visa voor academisch onderzoek
- Visa met het oog op huwelijk in België
- Visa met het oog op wettelijke samenwoonst in België
- Visa voor zeevaarders indien de inschepingshaven in België ligt
- Visa voor officiële missies en persoonlijke bezoeken aan functionarissen
- Visa om humanitaire redenen
- Visa lang verblijf voor studenten
- Visa lang verblijf voor onderzoekers met gastovereenkomst
- Visa lang verblijf voor werknemers met een Belgische beroepskaart
- Visa lang verblijf voor werknemers met een Belgische gecombineerde vergunning
- Visa lang verblijf voor gezinshereniging in België
- Visa lang verblijf voor au pairs
- Terugkeervisum voor voormalige houders van een Belgische verblijfsvergunning (type C en D)
Raadpleeg de laatste stand van zaken op de nieuwspagina van de outsourcingpartner VFS.
Normaal gelden voor Russen die een visum type C voor kort verblijf aanvragen soepele voorwaarden.
De overeenkomst van de Europese Unie met Rusland hierover is sinds 12 september 2022 echter volledig opgeschort door een besluit van de Europese Raad van 09-09-2022. Op 28 februari 2022 werd de overeenkomst reeds gedeeltelijk opgeschort voor bepaalde aan de Russische overheid gelinkte profielen, maar sinds 12 september 2022 geldt de opschorting voor alle Russische burgers.
Het gaat hier onder meer om een opschorting van de soepele regeling met betrekking tot het bewijzen van het reisdoel, het afgeven van meervoudige visa, de goedkopere tarieven voor visumaanvragen, de snellere behandelingsduur van visumaanvragen en de visumvrijstelling voor houders van een diplomatiek paspoort.
Russische reisdocumenten die worden afgegeven in door Rusland bezette gebieden in Oekraïne of afgescheiden gebieden in Georgië, of aan inwoners van die gebieden, worden niet aanvaard om een visum te verkrijgen of om het Schengengebied binnen te komen. Dat staat in het Besluit 2022/2512 van het Europees Parlement en de Raad.
Het gaat om de volgende documenten (vastgelegd in het Uitvoeringsbesluit 2023/1061 van de Europese Commissie):
1. Oekraïne
- Gewoon paspoort
- Diplomatiek paspoort
- Verblijfsvergunning voor staatlozen
- Certificaat voor terugkeer
- Identiteitsbewijs voor zeevarenden
- Zeemansboekje
Afgegeven in of aan ingezetenen van:
- de Autonome Republiek Krim en de stad Sebastopol na 18 maart 2014
- de regio Donetsk na 24 april 2019
- de regio Loehansk na 24 april 2019
- de regio Cherson na 25 mei 2022
- de regio Zaporizja na 25 mei 2022
- de regio Kharkiv na 1 augustus 2022
2. Georgië
- Gewoon paspoort
- Diplomatiek paspoort
- Verblijfsvergunning voor staatlozen
- Certificaat voor terugkeer
- Identiteitsbewijs voor zeevarenden
- Zeemansboekje
Afgegeven in of aan ingezetenen van:
- Abchazië na 26 augustus 2008
- Zuid-Ossetië na 26 augustus 2008
Naast Rusland, is de Belgische ambassade in Moskou ook bevoegd voor Armenië, Oezbekistan en Wit-Rusland. Voor een visum type C met oog op huwelijk of wettelijke samenwoning, of voor een visum type D voor lang verblijf moeten Armeense, Oezbeekse en Wit-Russische onderdanen tot nader order nog steeds hun visumaanvraag in Rusland doen. Het is momenteel onduidelijk of het in de praktijk mogelijk is om vanuit deze landen naar Rusland te reizen.
Voor een Schengenvisum type C kunnen onderdanen van deze landen ook een visumaanvraag doen bij de volgende ambassades:
- Armenië: Duitse ambassade in Jerevan, Armenië
- Oezbekistan: Franse ambassade in Tasjkent, Oezbekistan
- Wit-Rusland: Duitse ambassade in Minsk, Wit-Rusland
Verlenging van verblijf in België?
Vanaf maart 2022 konden Russen, die omwille van vliegbeperkingen niet konden terugkeren naar Rusland, hun kort verblijf of aflopend tijdelijk verblijfsrecht in België uitzonderlijk verlengen. De DVZ bevestigde ons per mail dat deze mogelijkheden niet meer actueel zijn. Het is op dit moment namelijk mogelijk om vanuit België via een derde land (bijvoorbeeld Turkije) naar Rusland te vliegen.
Internationale bescherming en opvang
Het statuut van tijdelijke bescherming voor personen die vluchten uit Oekraïne is in principe niet van toepassing op Russen, tenzij zij als internationaal beschermde of familielid in Oekraïne in aanmerking zouden komen.
Heb je als Rus nood aan bescherming, dan kan je een verzoek om internationale bescherming doen. Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) zal beoordelen of je voldoet aan de voorwaarden om als vluchteling erkend te worden of om subsidiaire bescherming te krijgen.
Om een verzoek om internationale bescherming te doen, moet je je aanmelden bij het Aanmeldcentrum van DVZ op het adres: Pachecolaan 44, 1000 Brussel. Dat kan op maandag tot en met vrijdag tussen 08:45 en 10:00 's ochtends om diezelfde dag je verzoek om internationale bescherming te kunnen doen. In het weekend en op feestdagen is de dienst gesloten. Meer info over de asielprocedure vind je op onze webpagina's over het verloop van de asielprocedure.
Je hebt recht op opvang vanaf je verzoek om internationale bescherming gedurende de volledige asielprocedure (en dus geen recht op financiële OCMW-steun). In het geval van een volgend verzoek om internationale bescherming kan Fedasil beslissen om je recht op opvang te beperken tot enkel medische hulp. Deze beslissing moet individueel gemotiveerd worden. Dit kan voor de periode tussen het doen van je verzoek om internationale bescherming en de beslissing van het CGVS over de ontvankelijkheid van de nieuwe elementen. Gezien het huidige grote tekort aan deze asielopvangplaatsen, is het echter niet zeker of je onmiddellijk een opvangplaats zal krijgen. Je vindt meer info over de materiële opvang voor verzoekers om internationale bescherming op onze webpagina Verzoekers om internationale bescherming en afgewezen verzoekers om internationale bescherming.
Andere verblijfsprocedures
Daarnaast kunnen Russen elke gepaste verblijfsprocedure die toegankelijk is voor derdelanders opstarten. Naast de hierboven besproken mogelijkheden, staan onder meer de volgende procedures open:
- een aanvraag arbeidsmigratie;
- een aanvraag gezinshereniging ten aanzien van een Belg, Unieburger of derdelander;
- de bijzondere verblijfsprocedure voor niet-begeleide minderjarige;
- een aanvraag medische regularisatie (artikel 9ter Verblijfswet);
- een aanvraag humanitaire regularisatie (artikel 9bis Verblijfswet);
Beperking van bankdiensten en gevolgen sancties
Op 28 februari 2022 legde de Raad van de EU een verbod op alle transacties met de Russische Centrale Bank.
Op 1 maart 2022 legde de Raad van de EU ook een verbod op vanaf 12 maart 2022 om gespecialiseerde diensten (SWIFT) inzake financieel berichtenverkeer, die worden gebruikt voor de uitwisseling van financiële gegevens, te verlenen aan 7 grote Russische banken (Bank Otkritie, Novikombank, Promsvyazbank, Bank Rossiya, Sovcombank, Vnesheconombank (VEB), VTB BANK).
Visa en Mastercard kunnen niet meer gebruikt worden voor transacties in en naar Rusland.
Dat heeft tot gevolg dat Russen met verblijfsrecht in België mogelijk ook niet meer aan hun tegoeden zullen kunnen. De blokkering van bepaald betaalverkeer kan tot gevolg hebben dat sommige personen steunafhankelijk worden of zelfs niet meer aan de voorwaarden van hun verblijf in België kunnen voldoen. Bijvoorbeeld Russen met een studentenverblijf in België zijn voor hun bestaansmiddelen vaak van dergelijk betaalverkeer afhankelijk. Het is nog niet duidelijk hoe Dienst Vreemdelingenzaken daarmee zal omgaan. In geval van problemen moet men de persoonlijke omstandigheden en de overmacht best zo goed mogelijk documenteren en aantonen, zodat bijvoorbeeld het OCMW en de DVZ daarmee rekening kunnen houden.
Terugtrekking Rusland uit Raad van Europa en EVRM: gevolgen
Sinds 16 maart 2022 is Rusland geen lid meer van de Raad van Europa (zie Resolutie van 16/03/2022 van het comité van ministers). Hierdoor zal het ook geen partij meer zijn bij het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM).
De terugtrekking volgt op een beslissing van het comité van ministers van de Raad van Europa van 25/02/2022 om Rusland te schorsen omwille van de militaire inval in Oekraïne, en de Opinie van de Parlementaire vergadering van 10 maart 2022 die opriep tot de terugtrekking.
Op 22 maart 2022 heeft het EHRM (Europees Hof voor de Rechten van de Mens) een Resolutie aangenomen waarin het de gevolgen uiteenzet voor Ruslands lidmaatschap bij het EVRM. Op grond van artikel 58 EVRM is Rusland vanaf 16 september 2022 geen lid meer van het EVRM. Het Hof blijft wel bevoegd om beroepen tegen Rusland te onderzoeken voor zover ze betrekking hebben op acties of verzuim die plaatsvonden voor die datum.
De terugtrekking van Rusland kan belangrijke gevolgen hebben voor de behandeling in België van verzoeken om internationale bescherming en andere verblijfsaanvragen van Russen, en het nemen en uitvoeren van verwijderingsmaatregelen naar Rusland. Uit de terugtrekking volgt mogelijk een verminderde bescherming tegen mensenrechtenschendingen in Rusland. Na uitputting van de interne, Russische rechtsmiddelen zal het immers niet meer mogelijk zijn om een zaak voor het EHRM te brengen. Het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) en de Dienst Vreemdelingenzaken zullen hier rekening mee moeten houden.
Meer info
Wetgeving
- Besluit (EU) 2022/333 van de Raad van 25 februari 2022 betreffende de gedeeltelijke opschorting van de toepassing van de Overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap en de Russische Federatie inzake de versoepeling van de afgifte van visa aan burgers van de Europese Unie en de Russische Federatie, Pb. L 25 februari 2022, afl. 54, 1
- Besluit van de Raad (GBVB) 2022/335, Pb. L 28 februari 2022, afl. 57, 4
- Verordening (EU) 2022/345, Pb. L 1 maart 2022, afl. 63, 1
- Resolutie van 16/03/2022 van het comité van ministers
- Beslissing van 25/02/2022 van het comité van ministers van de Raad van Europa
- Resolutie van 22 maart van het EHRM
Extern